Bài viết của Thomas Latschan • DW • 

Tại hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Alaska, Tổng thống Nga Vladimir Putin một lần nữa nhấn mạnh việc giành toàn quyền kiểm soát Donbass là điều kiện trung tâm để chấm dứt chiến tranh. Vậy vì sao khu vực này lại quan trọng đến thế?

Donbass – vùng đất công nghiệp và gắn bó lịch sử với Nga

Donetsk và Luhansk tạo thành vùng Donbass, từ lâu được xem là trung tâm công nghiệp nặng, giàu than đá và khoáng sản. Thời Liên Xô, hàng loạt công nhân từ khắp nơi, đặc biệt là từ Nga, đã đổ về đây. Đa số dân cư sử dụng tiếng Nga, khiến khu vực này có mối liên hệ văn hóa và chính trị gần gũi với Moscow. Tuy nhiên, về mặt pháp lý và hiến pháp, Donbass luôn thuộc Ukraine từ năm 1919.

Mồi lửa xung đột từ năm 2014

Sau khi cựu Tổng thống Viktor Yanukovych – người thân Nga, quê Donetsk – bị lật đổ trong Cách mạng Maidan năm 2014, Donbass trở thành tâm điểm tranh chấp. Nga sáp nhập Crimea, còn các nhóm vũ trang ly khai tại Donetsk và Luhansk – được Moscow hậu thuẫn – tuyên bố thành lập “cộng hòa nhân dân” tự xưng. Dù vậy, phần lớn người dân Ukraine, kể cả ở miền Đông, phản đối việc chia cắt lãnh thổ và ủng hộ Tổng thống Volodymyr Zelensky với cam kết bảo vệ chủ quyền.

Tầm quan trọng chiến lược và tài nguyên

Hiện nay, Nga kiểm soát toàn bộ Luhansk và khoảng 70% Donetsk, tương đương gần 90% Donbass – nơi có hơn 4 triệu dân. Ngoài than và quặng sắt, khu vực này còn được cho là có trữ lượng lithium, cobalt, titan và đất hiếm – các nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp công nghệ cao. Với Nga, Donbass cũng mang ý nghĩa quân sự, vì nếu giữ được Donetsk – Luhansk và củng cố kiểm soát ở Kherson, Zaporizhzhia, Nga sẽ thiết lập hành lang trên bộ nối liền tới Crimea, đồng thời cắt Ukraine khỏi Biển Azov.

Tuyến phòng thủ sinh tử của Ukraine

Đối với Kyiv, Donbass không chỉ là kinh tế mà còn là “vành đai pháo đài” bảo vệ miền Trung Ukraine. Các thành phố như Kramatorsk, Slaviansk hay Konstiantinivka đang là chốt chặn quan trọng, ngăn Nga tiến sâu vào đồng bằng trung tâm rộng lớn và dễ tổn thương. Bỏ Donbass đồng nghĩa mở toang cánh cửa cho một cuộc tấn công mới của Moscow.

Khó khăn cho Zelensky

Tổng thống Zelensky không thể nhượng lại Donbass: Hiến pháp cấm việc từ bỏ lãnh thổ, trong khi khoảng 75% người dân Ukraine phản đối bất kỳ sự nhượng bộ nào cho Nga, theo khảo sát của Viện Xã hội học Quốc tế Kyiv. Với cả ý nghĩa lịch sử, kinh tế lẫn quân sự, Donbass vẫn là mấu chốt của cuộc chiến – và cũng là lý do khiến hòa bình còn xa vời.

Russland/Ukraine: Die Bedeutung des Donbass