Bài viết của Stefan Scholl

Sau ba năm rưỡi sống trong cảnh chiến tranh thường nhật, những vết nứt bắt đầu xuất hiện trong sự chắc chắn về “chiến thắng” và niềm hưng phấn do tuyên truyền Điện Kremlin tạo ra – và chúng lan tới cả giới chóp bu trong bộ máy cầm quyền.

Buổi sáng tại quán cà phê Schokoladnitsa ở phố Gagarin, Moskva vẫn còn vắng khách. Giọng một phụ nữ ngoài 40 ở bàn cách đó hai dãy vang vọng: “… Sascha đã lấy hộ chiếu, rồi thì Covid ập đến. Và rồi tháng Hai năm 2022, họ tiến vào Ukraine, để làm gì chứ?…” Bà lẩm bẩm, rồi giọng nhỏ dần.

Theo cuộc khảo sát mới nhất của Trung tâm thăm dò Levada – vẫn còn độc lập – 78% người Nga vẫn ủng hộ hành động của quân đội tại Ukraine. Nhưng chỉ còn 27% muốn tiếp tục chiến tranh – mức thấp kỷ lục sau ba năm rưỡi “chiến dịch quân sự đặc biệt”.

Tâm trạng tại Nga đang xuống dốc

Cuộc sống hàng ngày vẫn tiếp diễn, nhưng nặng nề hơn trước – cũng như những báo cáo chiến thắng từ mặt trận miền Đông Ukraine. Thực tế là kể từ tháng 11/2022, tất cả các địa danh được đưa tin như “chiếm được” chỉ chiếm vỏn vẹn 1% lãnh thổ Ukraine. Thông tin này ở Nga chỉ còn có thể tìm thấy trên các cổng tin Azerbaijan, hoặc phải bật VPN để truy cập vào các trang web “thù địch” của người lưu vong. Theo Levada, ngay từ tháng 3, khoảng một phần ba người Nga đã tìm cách vượt qua kiểm duyệt số của chính quyền.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Marco Rubio cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump dự định gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề phiên thảo luận chung Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần tới. Nhưng nỗ lực hòa giải của Trump giữa Kiev và Moskva đến nay chưa đem lại kết quả.

Tại Ba Lan, Thủ tướng Donald Tusk cho biết hai công dân Belarus bị bắt giữ sau khi một máy bay không người lái bay qua các tòa nhà chính phủ ở Warsaw. Sau sự kiện ít nhất 19 drone Nga xâm nhập không phận Ba Lan tuần trước, Ba Lan và NATO vẫn duy trì tình trạng cảnh giác cao độ.

Trong khi Putin và quân đội Nga phóng ngày càng nhiều drone chiến đấu về phía Kiev và giờ cả Warsaw, thì tinh thần ở hậu phương Nga lại đang lung lay. Ngay cả các “cỗ máy tuyên truyền” của Kremlin cũng bộc lộ sự khó chịu: nước Nga trông đã mệt mỏi.

Than phiền từ chính phe tuyên truyền

“Ở đâu có cái chết, ở đó có bệnh tật và vật mang mầm bệnh: chuột, dơi, rệp giường”, blogger ủng hộ chiến tranh Anastasia Kaschewarova viết hồi đầu tháng 8 về đời sống nơi tiền tuyến. Vấn đề, theo bà, là ngay sau khi chiến tranh bắt đầu, các tù nhân nhiễm HIV, viêm gan hay lao phổi đã bị đưa vào quân đội – kèm theo những nghi ngờ mang màu sắc phân biệt chủng tộc. Từ 2022, những lời phàn nàn như vậy thường dẫn đến truy tố vì “bôi nhọ quân đội”. Nhưng nay ngay cả các cổng tin thân chính quyền cũng dẫn lại lời bà. Kênh “Zargrad.tv” cảnh báo: “Vấn đề đã vượt khỏi chiến hào, đe dọa cả dân thường”. Còn “gazeta.ru” thì mỉa mai về những ca sốt do chuột cắn vào ngón chân lính đặc nhiệm Chechnya Akhmat. Sự kiêu ngạo và “cơn thịnh nộ thánh thần” của cỗ máy tuyên truyền nay cũng lộ rõ vết nứt.

Kinh tế Nga oằn mình vì chiến tranh

Tại Diễn đàn Kinh tế St. Petersburg, tỷ phú thép Alexei Mordashev than phiền sản lượng thép giảm 25–30%, còn ngành gỗ giảm tới 80%. Những con số này từ người giàu thứ hai nước Nga – sở hữu 28 tỷ USD theo Forbes, đồng thời nằm trong danh sách trừng phạt quốc tế – trái ngược hoàn toàn với các tuyên bố tăng trưởng chính thức. Ngay cả những người thân cận Putin dường như cũng ngần ngại khi tung ra các “thành tích kinh tế”. Hôm thứ Hai, chính Putin cũng phải phàn nàn khi tăng trưởng chính thức chỉ đạt 1,1% trong bảy tháng đầu năm: “Đây có phải điều chúng ta muốn không?”

Thâm hụt ngân sách 2025 đã tăng lên khoảng 50 tỷ USD tính đến tháng 8 – gấp ba lần dự kiến. Chính phủ đang bàn tới việc tăng thuế mới, càng khiến tâm trạng thêm ảm đạm. Theo báo Izvestia thân Kremlin, hơn 10 khu vực đang thiếu xăng. Giá bán lẻ leo thang nhanh chóng theo giá sỉ, có nơi tăng một phần ba từ đầu tháng 6. Báo Moskovsky Komsomolets dẫn lời chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính là do các đợt tấn công bằng drone của Ukraine. Người dân phàn nàn rằng ở các cây xăng ngoại ô Moskva, nguy cơ mua phải xăng kém chất lượng ngày càng lớn.

Sự im lặng nặng nề

Không ai xuống đường biểu tình – tâm trạng xấu chỉ âm ỉ. Nước Nga thậm chí còn yên lặng hơn trước. Nhà phân tích chính trị thân Kremlin Sergei Karaganov – người từng kêu gọi “dùng hạt nhân khuất phục phương Tây” năm 2023 – nay viết rằng giai đoạn nóng bỏng của xung đột với phương Tây trên chiến trường Ukraine đang dần kết thúc, mà Nga vẫn chưa đạt được “chiến thắng lịch sử”. Ông tỏ ra chán nản.

Russische Heimatfront bröckelt