Chuyến đi đáng nhớ của một người hướng dẫn chuyên đến thị trấn nhỏ bé Ganzi, vùng đất đậm đặc văn hóa Tây Tạng của vùng Kham, nơi đã đi vào giấc mơ của biết bao kẻ du hành lãng mạn.

Thiếu nữ vùng Kham

Vào một ngày tháng ba, tôi tạm lánh xa phố phường Sài Gòn đầy bụi bặm và ồn ã, lên đường đến với vùng đất đang ngày càng trở nên thân thiết hơn với quãng đời còn lại của tôi, đó là vùng Kham của Tây Tạng - vùng đất từ lâu đã đi vào tâm trí của biết bao người say mê văn hóa thần bí của dân tộc Tây Tạng đầy huyền thoại .

Sau khi bay ra Hà Nội, để tiết kiệm thời gian và tiền bạc, tôi liền lên tuyến xe buýt Hà Nội – Nam Ninh. Đêm đầu tiên ở Nam Ninh, thủ phủ của Quảng Tây – Trung Quốc. Ngày hôm sau, tôi đáp chuyến tàu Nam Ninh - Thành Đô để đến thủ phủ của Tứ Xuyên, nơi vùng Kham chiếm một phần không nhỏ ở phía tây. Sau hai đêm dài đăng đẳng cùng hai ngày phải chịu cảnh tù túng trên toa xe chật hẹp, thế rồi tôi cũng đến được Thành Đô, thành phố tràn trề sức sống với những con người Trung hoa hiện đại luôn bị ám ảnh bởi việc kiếm sống với phương châm “hãy kiếm tiền bằng mọi cách”. Sáng hôm sau tôi tiếp tục bước lên chuyến xe đường dài rời bỏ Thành Đô để đến với vùng Kham, vùng đất của một thế giới khác, nơi hầu như đối lập hoàn toàn với những cám dỗ của cõi trần tục.

Những ngôi chùa nhỏ trong ngõ sâu

Đến thị trấn Ganzi (thuộc khu tự trị Ganzi,Tứ Xuyên), vùng đất đậm đặc văn hóa Tây Tạng của vùng Kham, nơi đã đi vào giấc mơ của biết bao kẻ du hành lãng mạn phương Tây, trong đó có cả diễn viên Hollywood Steven Seagal, người đã đến vùng này hơn mười năm trước vì ngưỡng mộ văn hóa và cả sự kiêu hùng của các chiến binh Khampa một thời…

Một tu viện ở thị trấn Ganzi thuộc vùng Kham

Trong thời gian lưu lại đây, điều tôi mê nhất là lang thang tìm đến các ngôi chùa nhỏ ẩn trong các ngõ sâu ven đường. Tôi biết chỉ có những ngôi chùa chẳng mấy ai biết đến mới có thể cho ta cảm nhận và trải nghiệm đầy đủ về đời sống tinh thần và tôn giáo của người Tây Tạng. Đây là điều mà những ngôi chùa danh tiếng trong các tour du lịch hoặc trong ấn phẩm Lonely Planet không thể nào có được.

Tuy có thể khác nhau về kiến trúc và vật liệu xây dựng nhưng các chùa Tây Tạng thường giống nhau ở điểm quanh chùa luôn có rất nhiều pháp luân ((prayer wheel, bánh xe luân hồi) bằng gỗ hoặc kim loại, lớn nhỏ tùy theo quy mô của chùa và dĩ nhiên, bọc quanh pháp luân không thể thiếu câu thần chú “Om Mani Padme Hum” đã ăn sâu vào tâm khảm những người yêu mến Phật giáo toàn thế giới. Đây là pháp khí phổ biến nhất trong đời sống tôn giáo của người Tây Tạng dù ở bất cứ nơi đâu. Mỗi ngày, hàng trăm tín đồ Phật giáo Tây Tạng, gồm cả thị dân và du mục, lại đến rồi rảo bước quanh chùa vừa tụng kinh, tay vừa xoay tròn những bánh xe thiêng để cầu nguyện cho mình và thế nhân.

Cùng hòa mình vào dòng người đang đắm hồn trong cảm xúc thiêng liêng đó, tôi bỗng nhận ra rằng mình cũng chẳng khác gì họ, tôi cũng đang để tâm hồn mình được giải thoát khỏi những trầm lụy mà cuộc sống văn minh hiện đại đã ám vào tâm trí suốt nhiều năm qua. Và lúc đó, tôi ngộ ra rằng, không ít điều mà mình đã và đang theo đuổi ở cõi đời thường chỉ là thứ phù du. Và cũng trong những lúc đó tôi mới thực sự cảm nhận hết được sự chân thành, nét bình dị bên trong những con người Tây Tạng lam lũ, khắc khổ và cả sự quán ngộ sâu thẳm về Phật pháp mà những Phật tử chốn phù hoa khó đạt được do bị chi phối quá nhiều bởi những ảo vọng trong cuộc sống luôn được mọi người coi là văn minh mẫu mực.

Cuộc gặp gỡ không báo trước

Tương phản với những ngôi chùa bé nhỏ cũ kỹ nằm khuất trong các hẻm nhỏ của thị trấn hay những ngôi đền bình dị ở các làng mạc xa xôi là những ngôi chùa to đẹp, thường rất nổi tiếng với cả một chiều dài lịch sử. Do vậy, những nơi này thường cũng là chốn hành hương của rất nhiều người dân Tây Tạng, trong số đó phần lớn là dân du mục đã phải đi bộ suốt nhiều ngày đường dưới băng tuyết để đến được nơi mà họ tin là thần thánh đang ngự trị.

Ganzi tuy rất nổi tiếng đối với những người thích tìm hiểu về đời sống và văn hóa của dân Khampa, nhưng thị trấn này lại khá bé và nghèo. Đã vậy từ lâu đời, dân Khampa lại có tính tự tôn về truyền thống văn hóa và lịch sử của mình. Từ đó, dẫn đến sự xa cách với các nền văn hóa khác, do vậy, bạn hiếm khi nhìn thấy bóng dáng người Hán ở vùng này, ngoài trừ một số ít đã hết cơ hội kiếm sống dưới xuôi lên đây mở vài quán ăn lụp xụp kiếm sống qua ngày.

Một buổi sáng, khi đang đứng ngắm nghía những món đồ xưa của một lão du mục đang bày bán trên phố, bỗng một người Khampa tóc tai bù xù xõa đến tận vai, đang khoác chiếc áo dài truyền thống cũ mèm bước về phía tôi. Miệng tuy cười nhưng đôi mắt nhuốm đôi chút màu sắc hoang dã của người đàn ông như dán chặt vào mắt tôi, khiến tôi cũng hơi chột dạ. Khi thấy tôi nhìn với ý dò hỏi, ông ta liền vung tay múa chân, kèm theo là vài tiếng Hán bập bẹ rời rạc, nhưng cũng đủ để tôi đoán ra là ông muốn tôi theo ông về nhà để xem thứ gì đó cần bán. Vừa tò mò lại vừa cảm thấy chạnh lòng, tôi lặng lẽ cùng bước theo người đàn ông xa lạ về nhà. Sau một hồi đi mãi, đi mãi vẫn chưa thấy đến, vừa lúc tôi cảm thấy chán, định bỏ cuộc thì ông chỉ tay về phía một ngôi nhà bé xíu bằng đất rồi ra dấu đó chính là ngôi nhà của mình.

Theo bước người chủ nhà lên căn gác gỗ tối tăm, tôi mới biết ông còn có vợ và một đứa con trai. Người đàn ông Khampa vội vàng lôi ra chiếc tráp đồng cổ xưa khá to, rón rén đặt trước mặt tôi rồi từ từ mang ra tất cả những thứ đã gắn chặt bao đời với cuộc sống của một du mục Tây Tạng thời xa xưa: dao, bùa chú, dụng cụ đánh lửa, túi da đựng rượu và cả một chiếc trống to đùng thường được các Lạt ma gõ mỗi khi tụng kinh … Tuy từ lâu tôi đã rất thích sưu tập những món này để làm kỷ niệm về những chuyến đi đây đó, nhưng khi nhìn thấy vẻ mặt trông chờ của vợ con ông ta, tôi chợt cảm thấy chạnh lòng vì biết nếu mình không mua thì họ sẽ rất thất vọng vì chẳng còn gì để sống cho qua những ngày mà cuộc sống ở thị trấn Ganzi này như đang ngừng lại.

Rời khỏi nhà người Khampa, tôi trở về nơi trọ trong tâm trạng vui buồn lẫn lộn vì vừa có được những món quà đích thực của vùng Kham, nhưng lại trong một hoàn cảnh mà tôi chẳng hề mong đợi chút nào. Rồi đây, khi về nhà, mỗi khi nhìn thấy chúng, tôi sẽ nhớ biết bao vùng Kham. Đó cũng chính là những hình ảnh sau cùng tôi nhìn thấy trước khi chia tay mảnh đất mến yêu này.