Bài viết của Patrick Diekmann

"Chiến đấu đến cùng"

Trung Quốc đối đầu với Trump – và giành chiến thắng

Trung Quốc đang phô trương sức mạnh để đáp trả các mức thuế trừng phạt do Mỹ áp đặt. Tuy nhiên, trên thực tế, chính sách của Donald Trump lại vô tình mang lại lợi ích cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Từ khi Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ, một cơn bão chính trị nghiêm trọng đã quét qua toàn cầu. Những liên minh cũ và sự chắc chắn trong quá khứ dần mất đi giá trị. Một trật tự thế giới mới đang dần hình thành, và các cường quốc đều đang tìm kiếm vị thế có lợi cho mình.

Trung Quốc đã kiềm chế trong một thời gian dài. Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ủng hộ Tổng thống Nga Vladimir Putin. Bắc Kinh hỗ trợ Nga về mặt kinh tế và chính trị, mua nguyên liệu thô của Nga và cung cấp chất bán dẫn quan trọng cho ngành công nghiệp quân sự nước này. Ngoài ra, Trung Quốc còn hậu thuẫn về mặt chính trị cho Moscow trong các tổ chức như G20 hay BRICS, giúp Nga không bị cô lập trên trường quốc tế.

Trong suốt ba năm, chính sách này của Tập Cận Bình là một màn đi dây ngoại giao đầy rủi ro. Một mặt, ông không muốn Putin thua cuộc chiến. Mặt khác, Trung Quốc vẫn phải cân nhắc lợi ích kinh tế và quyền lực của mình, đồng thời tránh đối đầu trực tiếp với phương Tây. Tập cẩn trọng hơn Putin, ông ta đã hoạch định chiến lược để Trung Quốc trở thành siêu cường thống trị trong dài hạn. Bắc Kinh thường được biết đến với tham vọng bành trướng, nhưng cũng rất kiên nhẫn. Tập chỉ đối đầu khi ông chắc chắn có thể giành chiến thắng.

Trump đang tạo lợi thế cho Trung Quốc

Kẻ thù chính của Trung Quốc – Mỹ – có thể đang vô tình giúp chiến lược "chờ thời" của Bắc Kinh đạt được kết quả. Với chính sách của mình, Trump không chỉ làm suy yếu liên minh phương Tây mà còn khiến lòng tin quốc tế vào Mỹ sụt giảm nghiêm trọng. Điều này mang lại cơ hội chưa từng có cho Trung Quốc.

Dưới thời Trump, Mỹ tiếp tục gia tăng căng thẳng với Trung Quốc. Thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc đã lên tới 20%. Bắc Kinh đáp trả bằng cách áp thuế lên nông sản Mỹ và thực hiện các biện pháp trừng phạt đối với một số công ty Mỹ. Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào tuyên bố hôm thứ Năm tại Bắc Kinh: "Nếu Mỹ tiếp tục đi theo con đường sai lầm này, chúng tôi sẽ chiến đấu đến cùng. Cưỡng ép và đe dọa sẽ không có tác dụng với Trung Quốc."

Nỗi lo về một cuộc xung đột quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt là liên quan đến Đài Loan, ngày càng gia tăng. Bắc Kinh tức giận vì thuế quan của Trump có thể gây tổn hại nặng nề đến nền kinh tế Trung Quốc. Trong kỳ họp thường niên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, giới lãnh đạo Trung Quốc đã chuẩn bị cho thời kỳ khó khăn bằng cách tuyên bố tăng chi tiêu chính phủ và hạ lãi suất.

Tuy nhiên, kể từ đại dịch COVID-19, nền kinh tế Trung Quốc – nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – đã gặp nhiều khó khăn. Cuộc khủng hoảng nợ kéo dài trong lĩnh vực bất động sản, tỷ lệ thất nghiệp cao ở giới trẻ, và các đối tác thương mại quan trọng như Liên minh châu Âu cũng bắt đầu áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc. Tất cả những yếu tố này làm suy yếu nền kinh tế xuất khẩu của Trung Quốc và ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng dài hạn.

Cơ hội hình thành liên minh mới

Dù vậy, Trung Quốc có thể hưởng lợi từ chính sách của Trump. Ông không chỉ gây sức ép với Trung Quốc mà còn đe dọa nhiều quốc gia khác, bao gồm cả các đồng minh cũ của Mỹ.

Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã nỗ lực củng cố hoặc mở rộng các liên minh ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm các nước như Ấn Độ, Úc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Philippines. Ngay cả Việt Nam cũng cải thiện quan hệ với Washington.

Nhưng giờ đây, Trump đang làm sụp đổ những thành quả đó. Chính quyền mới của Mỹ đã khiến Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mất mặt trong chuyến thăm Washington và đóng băng viện trợ quân sự cho Ukraine. Trump tuyên bố: "Tôi không có đồng minh nào, tôi liên minh với cả thế giới."

Điều này khiến các nước từng xem Mỹ là đồng minh phải đặt câu hỏi: Liệu họ có thể tin tưởng Trump?

Hành động của Trump có thể đẩy các đồng minh cũ của Mỹ vào vòng tay của Trung Quốc. Bắc Kinh có thể tự giới thiệu mình là một cường quốc thay thế, đối xử với các nước khác ngang hàng với Mỹ dưới thời Trump. Nhiều quốc gia có thể đoàn kết trong sự tức giận đối với Trump, người có chính sách đe dọa thương mại toàn cầu và làm suy yếu nền kinh tế thế giới.

Chiến lược của Trump làm suy yếu Mỹ

Điều trớ trêu là chính sách của Trump có thể dẫn đến điều mà ông muốn ngăn chặn: một Trung Quốc mạnh hơn.

Một ví dụ điển hình là chiến lược của Trump đối với Nga. Ông dường như tin rằng mình có thể chia rẽ Trung Quốc và Nga bằng cách tăng cường quan hệ với Putin. Để làm được điều đó, Trump dường như sẵn sàng từ bỏ chủ quyền của Ukraine và làm phật lòng phần lớn các quốc gia EU.

Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia cho rằng điều này không thực tế. Trung Quốc và Nga không chỉ là hai nước láng giềng mà còn có mối quan hệ kinh tế phụ thuộc lẫn nhau. Putin cần bán dầu khí cho Trung Quốc để duy trì nền kinh tế Nga. Trump khó có thể thay đổi điều đó.

Việc phương Tây suy yếu có thể khiến Trung Quốc mạnh dạn hơn. Tập Cận Bình có thể công khai hỗ trợ Putin nhiều hơn, thậm chí cung cấp vũ khí cho Nga vì Mỹ dưới thời Trump có thể không dám trừng phạt mạnh tay. Nếu Trump theo đuổi các tham vọng đế quốc liên quan đến Greenland, Panama hay Dải Gaza, Trung Quốc có thể xem đây là cơ hội để thực hiện một cuộc tấn công vào Đài Loan.

Trong nhiều thập kỷ, lợi thế lớn nhất của Mỹ so với Trung Quốc là mạng lưới đồng minh rộng khắp toàn cầu. Chính sách của Trump đang làm suy yếu điều đó và gia tăng nguy cơ chiến tranh với một Trung Quốc được trang bị vũ khí mạnh mẽ. Nếu Mỹ tự cô lập mình, có lẽ chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi Trung Quốc từ bỏ mọi sự kiềm chế.

Trung Quốc vs Trump: Mỹ đang lọt vào tay Tập Cận Bình